Doğal Gaz Piyasası
Türkiye’nin Gaz İthalatının Kaynak Bazında Dağılımı (2010 – 2020) |
||||
| Kaynak | 2010 (milyar m³) | 2010 (yüzde) | 2020 (milyon Sm³) | 2020 (yüzde) |
|
Rusya |
17,576 |
%46,2 |
16,178 |
%33 |
|
İran |
7,765 |
%20,4 |
5,321 |
%11 |
|
Azerbaycan |
4,521 |
%11,9 |
11,548 |
%24 |
|
LNG (Cezayir + Nijerya + Spot) |
8,174 |
%21,5 |
15,078 |
%32 |
|
Toplam |
38,036 |
%100,0 |
48,126 |
%100,0 |
Türkiye’nin Gaz İthalatı Anlaşmaları |
|||||
| Anlaşma | İmza Tarihi | İşletim Tarihi | Süre(Yıl) | Miktar (Plato – milyar m³ / yıl) |
Bitiş Tarihi |
| Nijerya (LNG) | 1995 | 1999 | 22 | 1,2 | 2021 |
| İran | 1996 | 2001 | 25 | 10 | 2026 |
| Cezayir (LNG) | 1988 | 1994 | 27 | 4 | 2021 |
| Rusya (Mavi Akım) | 1997 | 2003 | 25 | 16 | 2028 |
| Rusya (Balkan Rotası) | 1998 | 1998 | 23 | 8 | 2021 |
| Rusya (Balkan Rotası) | 1998 | 1998 | 23 | 4 | 2021 |
| Rusya (Balkan Rotası) | 2013 | 2013 | 23 | 1 | 2036 |
| Rusya (Balkan Rotası) | 2013 | 2013 | 30 | 5 | 2043 |
| Türkmenistan | 1999 | - - - - - - | 30 | 16 | - - - |
| Azerbaijan | 2001 | 2007 | 15 | 6,6 | 2021 |
Türkiye’de Doğal Gaz Üretimi İstatistikleri |
|||||
| Ortalama Günlük Üretim (2020) | 1.250 bin Sm3 | ||||
| Doğalgaz Tüketimi (2020) | 48,261 milyar Sm3 | ||||
| Üretimin Tüketimi Karşılama Oranı (2020) | %0,91 | ||||
| Kümülatif Üretim (1954-2020) | 17,072 milyar Sm3 | ||||
| Üretilebilir Rezerv (2020) | 3,004 milyar Sm3 | ||||
1970 yılında, ilk gaz Kırklareli’nde keşfedilmiştir ve 1976 yılında Pınarhisar Çimento fabrikasında tüketilmiştir.
1974 - Irak’tan Türkiye’ye ham petrol taşımak için, 7/7871 Kararı ile Türk Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.) kurulmuştur.
1984 - Bakanlar Kurulu Kararı No 84/8806.
- SSCB ile imzalanan doğalgaz ithalatı için ilk anlaşma imzalanmıştır.
1985 - BOTAŞ Ana Sözleşmesi oluşturulmuştur.
- 233 sayılı Kanun Hükmünde Kamu İktisadi Teşebbüsleri Kararnamesi’nin oluşturulmuştur.
1986 - Soyuzgaz Export-SSCB ile doğal gaz ihracat-ithalat anlaşması imzalanmıştır.
1987 – SSCB’den Türkiye’ye ilk gaz akışı gerçekleşmiştir.
1988 - Doğalgaz Ankara’da bulunan konut ve sanayilere verilmiştir
- Cezayir ile LNG anlaşması imzalanmıştır.
1990 - KHK 397 tarafından doğal gaz kullanımı ile ilgili çerçeve hazırlanmıştır.
1992 - İstanbul ve Bursa’ya ilk doğal gaz dağıtımı gerçekleşmiştir.
1994 - Marmara Ereğlisi-BOTAŞ LNG Terminali açılmıştır.
1995 - BOTAŞ’ın KİT olarak yeniden yapılandırılması gerçekleşmiştir.
- Nijerya ile LNG anlaşması imzlanamıştır.
1996 - İzmit ve Eskişehir’e ilk doğal gaz dağıtımı yapılmıştır.
- İran ile Gaz Alım Anlaşması imzalanmıştır.
1997 - Rusya (Mavi Akım) ile Gaz Alım Anlaşması imzalanmıştır.
1998 - Rusya (Batı) ile Gaz Alım Anlaşması imzalanmıştır.
1999 - Türkmenistan ile Gaz Alım Anlaşması imzalanmıştır.
2001 - 4646 Numaralı Doğal Gaz Piyasası Kanunu yürürlüğe girmiştir.
- İran’dan ilk gaz teslim alınmıştır.
- Azerbaycan ile Gaz Alım Anlaşması imzalanmıştır.
2002 - Rusya, Mavi Akım Boru Hattı’ndan ilk gaz akılı yapılmıştır.
2005 - Türkiye-Yunanistan doğal gaz boru hattı inşaatına başlanmıştır.
- Rusya ile 4 milyar m³ kontrat devri ihalesi:
• Shell Enerji: 250 milyon m³
• Bosphorus Gaz: 750 milyon m³
• Enerco Enerji: 2.500 milyon m³
• Avrasya Gaz: 500 milyon m³
- BOTAŞ yerine Gazprom Export ile özel sektör şirketleri arasında ilk müzakereler gerçekleşmiştir.
2006 - Aliağa EGEGAZ LNG Terminal’i devreye alınmıştır.
2007 - Silivri’de TPAO Depolama Tesisi kurulmuştur.
- 2005’te başlayan görüşmeler çerçevesinde ilk kontrat devri ihaleleri sonuçlandırılmıştır.
- Shell Enerji ilk özel ithalatçı ve Aksa ilk özel Taşıtan olmuştur.
- Türkiye’den Yunanistan’a ilk doğal gaz ihracatı gerçekleşmiştir.
- İki özel nakliyatçı faaliyet göstermiştir.
2008 - Maliyet bazlı fiyat kararnamesi yayımlanmıştır.
- Shell Ocak 2008 itibariyle ilk özel ithalatçı olmuştur.
2009 - Özel sektör payı 4 milyar m³’e yükselmiştir.
- 4 özel ithalatçı ve diğer toptan satış şirketleri faaliyetlerine başlamışlardır.
2010 - LNG terminalleri Kullanım Usul ve Esasları (KUE) yürürlüğe girmiştir.
2012 - Yeraltı Depolama Tesisleri Kullanım Usul ve Esasları (KUE) yürürlüğe girmiştir.
- Toplam 6 milyar m³/yıl büyüklüğünde yeni özel ithalatçı şirket BOTAŞ’ın Batı Hattı’nda sona eren kontratı yerine Gazprom Export ile gaz ithalat sözleşmesi imzalamıştır
• Akfel: 2250 milyon m³
• Bosphorus Gaz: 1750 milyon m³
• Batı Hattı: 1000 milyon m³
• Kibar Holding: 1000 milyon m³
2013 - 2012 sözleşmeleri çerçevesinde ilk gaz akışı başlamıştır. (6 bcm/yıl)
- SOCAR 1200 milyon m³/yıl gaz satışına başlamıştır.
2015 – TANAP
- Gaz tedariği yapılan dağıtım bölge sayısı 66’ya ulaşmıştır.
2016 – Özel sektör tatafından ilk FSRU Projesi devreye alınmıştır.
- Silivri Depolama Tesisinin kapasite arttırımı çalışmaları devam etmiştir.
- LNG Terminallerinde kapasite arttırımı çalışmaları devam etmiştir.
- Silivri doğalgaz depolama tesisi BOTAŞ’a deveredilmiştir.
- Yeni FSRU Projeleri için fizibilite çalışmaları devam etmektedir.
- Tuz Gölü Yer Altı Doğal Gaz Depolama tesisine gaz dolumu başlatılmıştır.
- EPİAŞ Altında kurulacak Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasasına yönelik mevzuat çalışmaları devam etmektedir.
- Bütün illere doğal gaz ulaştırılması için ihale süreçleri tamamlanmıştır.
- Özel sermayeli 35 Taşıtan şirket sistemde faaliyet göstermektedir.
2017 – Yeni FSRU Projeleri için fizibilite çalışmaları devam etmektedir.
- Tuz Gölü Yer Altı Doğal Gaz Depolama tesisine gaz dolumu başlatılmıştır.
- EPİAŞ Altında kurulacak Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasasına yönelik mevzuat çalışmaları devam etmektedir.
- Bütün illere doğal gaz ulaştırılması için ihale süreçleri tamamlanmıştır.
- Özel sermayeli 35 Taşıtan şirket sistemde faaliyet göstermektedir.
2018 – Yeni FSRU Projeleri devreye alındı.
- Organize Toptan Satış Piyasası devreye alındı.
Kaynaklar: T.C. Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, BP Energy Outlook
